Raimbaut de Vaqueiras
1 Altas undas que venez suz la mar,
2 que fay lo vent çay e lay demenar,
3 de mun amic sabez novas comtar,
4 qui lay passet? No lo vei retornar!
5 Et oy Deu, d’amor!
6 Ad hora·m dona joi et ad hora dolor!
7 Oy, aura dulza, qui vens dever lai
8 un mun amic dorm e sejorn’e jai,
9 dels dolz aleyn un beure m’aporta·y!
10 La bocha obre, per gran desir qu’en ai.
11 Et oy Deu, d’amor!
12 Ad hora·m dona joi et ad hora dolor!
13 Mal amar fai vassal d’estran pais,
14 car en plor tornan e sos jocs e sos ris.
15 Ja nun cudey mun amic me trays,
16 qu’eu li doney o que d’amor me quis.
17 Et oy Deu, d’amor!
18 Ad hora·m dona joi et ad hora dolor!
1 Domna, tant vos ai preiada,
2 si·us platz, q’amar me voillaz,
3 q’eu sui vostr’endomenjaz,
4 car es pros et enseignada
5 e toz bos prez autreiaz;
6 per qe·m plai vostr’amistatz.
7 Car es en toz faiz cortesa,
8 s’es mos cors en vos fermaz
9 plus q’en nulla genoesa,
10 per q’er merces si m’amaz;
11 e pois serai meilz pagaz
12 qe s’era mia·ill ciutaz,
13 ab l’aver q’es ajostaz
14 dels genoes.
15 Jujar, voi no sei corteso
16 qe me chaidejai de zo,
17 qe niente no farò.
18 Ance fossi voi apeso!
19 Vostr’amia non serò.
20 Certo, ja ve scanerò,
21 provenzal malaurao!
22 Tal enojo ve dirò:
23 sozo, mozo, esclavao!
24 Ni ja voi non amerò,
25 q’eu chu bello marì ò
26 qe voi no sei, ben lo so.
27 Andai via, frar’, eu temp’ò
28 meillaurà.
29 Domna gent’et essernida,
30 gai’e pros e conoissenz,
31 valla·m vostrensegnamenz,
32 car jois e jovenz vos gida,
33 cortesi’e prez e senz
34 e toz bos captenemenz;
35 per qe·us sui fidel amaire
36 senes toz retenemenz,
37 francs, humils e merceiaire,
38 tant fort me destreign e·m venz
39 vostr’amors, qe m’es plasenz;
40 per qe sera chausimenz,
41 s’eu sui vostre benvolenz
42 e vostr’amics.
43 Jujar, vos semellai mato,
44 qe cotal razon tegnei.
45 Mal vignai e mal andei!
46 Non avei sen per un gato,
47 per qe trop me deschasei,
48 qe mala cosa parei;
49 ni no volio qesta cosa,
50 si fossi fillo de rei!
51 Credì voi qe sia mosa?
52 Mia fe, no m’averei!
53 Si per m’amor ve chevei,
54 oguano morrei de frei:
55 tropo son de mala lei
56 li provenzal.
57 Domna, no·m siaz tan fera,
58 qe no·s cove ni s’eschai;
59 anz taing ben, si a vos plai,
60 qe de mo sen vos enqera
61 e qe·us am ab cor verai,
62 e vos qe·m gitez d’esmai,
63 q’eu vos sui hom e servire,
64 car vei e conosc e sai,
65 qant vostra beutat remire
66 fresca cum rosa en mai,
67 q’el mont plus bella no·n sai,
68 per qe·us am et amarai,
69 e si bona fes me trai
70 sera pechaz.
71 Jujar, to proenzalesco,
72 s’eu aja gauzo de mi,
73 non prezo un geno.
74 No t’entend plui d’un toesco
75 o sardo o barbarì,
76 ni non ò cura de ti.
77 Voi t’acaveilar co mego?
78 Si·l saverà me’ marì,
79 mal plait averai con sego.
80 Bel messer, ver e’ ve dì:
81 no vollo questo latì;
82 fraello, zo ve afì.
83 Proenzal, va, mal vestì,
84 largaime star!
85 Domna, en estraing cossire
86 m’avez mes et en esmai;
87 mas enqera·us preiarai
88 qe voillaz q’eu vos essai,
89 si cum provenzals o fai,
90 qant es pojatz.
91 Jujar, no serò con tego,
92 pos’aisì te cal de mi;
93 meill varà, per Sant Martì,
94 s’andai a ser Opetì,
95 que dar v’à fors’un roncì,
96 car sei jujar.
1 Eras quan vey verdeyar
2 pratz e vergiers e boscatges,
3 vuelh un descort comensar
4 d’amor, per qu’ieu vauc aratges;
5 qu’una domna·m sol amar,
6 mas camjatz l’es sos coratges,
7 per qu’ieu fatz dezacordar
8 los motz e·ls sos e·ls lenguatges.
9 Io son quel que ben non aio
10 ni jamai l’averò,
11 ni per april ni per maio,
12 si per ma donna non l’ò;
13 certo que en son lengaio
14 sa gran beutà dir non so,
15 çhu fresca qe flor de glaio,
16 per que no me·n partirò.
17 Belle douce dame chiere,
18 a vos mi don e m’otroi;
19 je n’avrai mes joi’entiere
20 si je n’ai vos e vos moi.
21 Mot estes male guerriere
22 si je muer per bone foi;
23 mas ja per nulle maniere
24 no·m partrai de vostre loi.
25 Dauna, io mi rent a bos,
26 coar sotz la mes bon’e bera
27 c’anc fos, e gaillard’e pros,
28 ab que no·m hossetz tan hera.
29 Mout abetz berashaisos
30 e color hresc’e noera.
31 Bostre son, e si·bs agos
32 no·m destrengora hiera.
33 Mas tan temo vostro preito,
34 todo·n son escarmentado.
35 Por vos ei pen’e maltreito
36 e meo corpo lazerado:
37 la noit, can jatz en meu leito,
38 so mochas vetz resperado;
39 e car nonca m’aprofeito
40 falid’ei en mon cuidado.
41 Belhs Cavaliers, tant es car
42 lo vostr’onratz senhoratges
43 que cada jorno m’esglaio.
44 Oi me lasso! que farò
45 si sele que j’ai plus chiere
46 me tue, ne sai por quoi?
47 Ma dauna, he que dey bos
48 ni peu cap Santa Quitera,
49 mon corasso m’avetz treito
50 e mot gen favlan furtado.
1 Kalenda maia
2 ni fueills de faia
3 ni chans d’auzell
4 ni flors de glaia
5 non es qe·m plaia,
6 pros dona gaia,
7 tro q’un isnell
8 messagier aia
9 del vostre bell
10 cors, qi·m retraia
11 plazer novell,
12 q’amors m’atraia,
13 e jaia
14 e·m traia
15 vas vos,
16 donna veraia;
17 e chaia
18 de plaia
19 ·l gelos,
20 anz qe·m n’estraia.
21 Ma bell’amia,
22 per Dieu non sia
23 qe ja·l gelos
24 de mon dan ria,
25 qe car vendria
26 sa gelozia
27 si aitals dos
28 amantz partia;
29 q’ieu ja joios
30 mais non seria,
31 ni jois ses vos
32 pro no·m tenria;
33 tal via
34 faria
35 qu’oms ja
36 mais no·m veiria;
37 cell dia
38 morria,
39 donna
40 pros, q’ie·us perdria.
41 Con er perduda
42 ni m’er renduda
43 donna, s’enanz
44 non l’ai aguda?
45 Qe drutz ni druda
46 non es per cuda;
47 mas qant amantz
48 en drut si muda,
49 l’onors es granz
50 qe·l n’es creguda,
51 e·l bels semblanz
52 fai far tal bruda.
53 Qe nuda
54 tenguda
55 no·us ai,
56 ni d’als vencuda;
57 volguda
58 cresuda
59 vos ai,
60 ses autr’ajuda.
61 Tart m’esjauzira,
62 pos ja·m partira,
63 Bells Cavalhiers,
64 de vos ab ira,
65 q’ailhors no·s vira
66 mos cors, ni·m tira
67 mos deziriers,
68 q’als non dezira;
69 q’a lauzengiers
70 sai q’abellira,
71 donna, q’estiers
72 non lur garira:
73 tals vira,
74 sentira
75 mos danz,
76 qi·lls vos grazira,
77 qe·us mira,
78 cossira
79 cuidanz
80 don cors sospira.
81 Tant gent comensa,
82 part totas gensa,
83 na Beatritz,
84 e pren creissensa
85 vostra valensa;
86 per ma credensa,
87 de pretz garnitz
88 vostra tenensa
89 e de bels ditz,
90 senes failhensa;
91 de faitz grazitz
92 tenetz semensa;
93 siensa,
94 sufrensa
95 avetz
96 e coneissensa;
97 valensa
98 ses tensa
99 vistetz
100 ab benvolensa.
101 Donna grazida,
102 qecs lauz’e crida
103 vostra valor
104 q’es abellida,
105 e qi·us oblida
106 pauc li val vida,
107 per q’ie·us azor,
108 donn’eissernida;
109 qar per gençor
110 vos ai chauzida
111 e per meilhor,
112 de prez complida,
113 blandida,
114 servida
115 genses
116 q’Erecs Enida.
117 Bastida,
118 finida,
119 n’Engles,
120 ai l’estampida.
III.
. . .
17 Et a Messina vos cobri del blizo;
18 en la batalha vos vinc en tal sazo
19 que·us ferion pel pietz e pel mento
20 dartz e cairels, sagetas e lanso,
21 lansas e brans e coutels e fausso.
22 E quan prezes Randas e Paterno,
23 Rochel’e Terme e Lentin et Aido,
24 Plass’e Palerma e Calatagiro,
25 fui als premiers, sotz vostre gonfayno.
. . .III.
1 Senher marques, no·us vuelh totz remembrar
2 los joves fagz qu’en prim prezem a far,
3 que paor ai tornes a malestar
4 a nos que·ls autres deuriam chastiar;
5 e non per tan ben ero·l fag tan clar
6 que en macip no·y pogr’om melhurar;
7 car prim punh es de jove ric triar
8 si vol gran pretz mantener o laissar,
9 cum vos, senher, que volguetz tan aussar
10 vostra valor ades al comensar
11 que vos e mi fezetz per tot lauzar,
12 vos cum senher e mi cum bacallar.
13 E quar es greu perdr’e dezamparar,
14 senher, amic, qu’om deu tener en car,
15 vuelh retraire, e l’amor refrescar,
16 lo fag que fem de Saldina de Mar,
17 quan la levem al marques, al sopar,
18 a Malespina de sul plus aut logar,
19 e la donetz a Ponset d’Aguilar,
20 que muria el liet per lieys amar.
21 E membre vos d’Aimonet lo jocglar,
22 quant a Montaut venc las novas comtar
23 que Jacobina ne volian menar
24 en Serdenha mal son grat maridar.
25 E vos prezes un pauc a sospirar,
26 e membret vos cum vos det un baizar
27 al comchat penre, quan vos preguet tan car
28 que de son oncle la volcsetz amparar,
29 que la volia a tort dezeretar.
30 E vos mandetz cinq escudiers muntar,
31 de tot lo mielhs que vos saupes triar,
32 e cavalguem la nueg apres sopar,
33 vos e Guiot e Hugonet del Far
34 e Bertaldo, que gent nos saup guidar,
35 e mi meteys, que no mi vuelh laissar,
36 que la levey al port, a l’embarcar.
37 E·l crit se leva per terra e per mar,
38 e segon nos pezo e cavalar:
39 grans fo l’encaus, e nos pessem d’anar,
40 e cujem lor a totz gent escapar,
41 tro silh de Piza nos vengron assautar.
42 E quan nos vim denant nos traversar
43 tan cavalier, tan estreg cavalgar,
44 e tant ausberc e tan belh elme clar,
45 tan golfaino contra·l ven baneyar,
46 rescozem nos entr’Albeng’e·l Finar;
47 aqui auzim vas manhtas partz sonar
48 manh corn, manh gralle, manhta senha cridar:
49 s’aguem paor, no·us o cal demandar.
50 Dos jorns estem ses beur’e ses manjar;
51 quant venc al terz que no·n cugem anar,
52 nos encontrem el pas de Belhestar
53 dotze lairos, que·y eron per raubar,
54 e no·i poguem cosselh penre ni dar,
55 quar a caval no·i podi’hom brocar.
56 Et ieu a pe anei·m ab els mesclar,
57 e fui nafratz ab lansa pel colar,
58 mas ye·n nafriey tres o quatre, so·m par,
59 si que a totz fi las testas virar;
60 e Bertaldo et Hugonet del Far
61 viro·m nafrat e vengro·m ajudar;
62 e quan fom trey, fem lo pas desliurar
63 dels lairos, si que vos poguetz passar
64 seguramen, e deuria·us membrar.
65 Pueys nos dirnem ab gaug, ses pro manjar,
66 d’un pan tot sol ses beur’e ses lavar.
67 E·l ser venguem ab n’Eyssi al Pueg-clar,
68 que·ns fes tal gaug e tant nos volc onrar
69 que sa filha n’Aiglet’ab lo vis clar,
70 se·u sufrissetz, fera ab vos colgar.
71 Vos al mati cum senher e ric bar
72 volgues l’oste fort be guazardonar,
73 qu’Anselmet fes Jacobin’espozar,
74 e fetz li tot lo comtat recobrar
75 de Ventamilha, que devia tornar
76 a Jacobina per la mort de son frar,
77 mal grat de l’oncle que la·n cuget gitar;
78 pueyssas volgues Aigleta maridar,
79 e detz la Gui del Montelh-Azemar.
. . .